[Tèxtes]

[Seguida]

MICRO-INFORMATICA

Windows 95 arriba en anglés, en basco, en catalan...

Lo 24 d'agost de 1995 serà pas mai conegut coma lo jorn qu'inventèron lo fèrre de lisar.  Atal comença una reclama de l'editor Microsoft que sortís aquel jorn la novèla version tan esperada del seu sistèma d'esplecha Windows 95. Noveltat vertadièra o engana comerciala, serà lèu present suls ecrans de maites occitans que fan servir l'aisina informatica pel sieu trabalh de cada jorn. Amb qualque suspresa lingüistica.

Arriba lo 24 d'agost. Lo 24 d'agost en America, e gaireben sulpic en Euròpa. Lo sistèma d'esplecha Windows 95 serà solide una bona capitada comerciala, que la reclama que se fa al seu entorn e la distribucion massissa de versions preliminàrias (çò que díson version betà en parladura informatica) fissèron la curiositat del monde. Una reclama per far demorar las gents que, previst per l'an passat, prenguèt mai de temps per èsser alestit. Conegut jol safre de Chicago, prenguèt en 1994 lo nom de Windows 95, per butar l'astrada e assegurar la sortida ongan. Genièr, mars, mai, non pas. Serà aicí finalament en setembre, levat s'agèretz ja sus l'ecran vòstre una d'aquelas versions per far pacientar... E ja ne son que recasténan a Microsoft d'aver fach quicòm de pas tant novèl que çò anonciat, o d'escampar de fum per ganhar de temps e alestir d'autres produchs mai estadisses e mai acabats.
Windows 95 arriba dins un mercat que de mai en mai de monde an d'ordinators, e quitament a l'ostal. Dins un mercat ont las entrepresas trantàlhan avants de renovelar lo maquinum e lo programum que crompèron car. Un mercat que d'autres porgidors de logicials e de sistèmas d'esplecha vòlon pas abandonar al monopòli del sénher Gates, president de Microsoft e per ara l'òme mai ric dels Estats Units d'America. Apple, en adaptar sens pena lo seu sistèma a una autra veta de microprocessors, mostrèt son gaubi dins aquel domèni, mas lo seu sistèma, de tant èsser copiat pels autres, comença per paréisser mens modèrne, e li màncan de foncions que bútan a una novèla version per l'an que ven. IBM, qu'a un OS/2 de  32 bits  dempuèi 1992, e un Warp de l'aspèct melhor dempuèi l'an passat, contunha de far avançar lo seu sistèma mas a de problèmas per l'adaptar als processors novèls qu'utilisa coma Apple. Los autres sistèmas, Netware e Unix, mai especialisats (serveires de fichièrs o rasals ambe mai de seguretat), se cresián plan mai a l'acès. Mas coménçan de sentir la menaça vertadièra d'un autre produch de Microsoft, Windows NT, e ara que Novell crompèt Unix, un super sistèma d'esplecha de rasal es a s'alestir.

E, dins aquel mercat, totes los arguments son bons, e mai l'argument lingüistic. Per anar mai luènh dins los paises que i a encara de mercats de ganhar, se fan ara de reviradas dins totas las lengas. Cada sistèma se tròba, per exèmple, en chinés, en japonés o, mai pròche de nosautres, en rus o en croate. Per çò de las lengas sens estat, Apple porgís dempuèi la version 7.5 un sistèma en catalan. E ara Microsoft prepausa Windows 95 en basco e en catalan. D'occitan, pas brica.

Dins lo dorsièr que seguís, trobaretz responsa a aquelas questions : Windows 95, un sistèma vertadièrament novèl ? Quina concurréncia a Windows 95 suls ecrans vòstres ? Las questions lingüisticas pòdon cambiar lo mercat informatic ?
JOAN-FRANCÉS BLANC


Un sistèma d'esplecha, qu'es aquò ?

En anglés operating system, es lo "motor" que fa foncionar lo material informatic. Son partidas del sistèma que bailejan çò picat al clavièr, los movements amb la mirga, lo biais d'afichar sus l'ecran e tanben lo d'estremar los fichièrs sus disc o sus disqueta, lo d'estampar sus una imprimenta, etc.

[Seguida]